Bahaya Merkuri di dalam Kosmetik

Oleh : Prof Dr. Nor Azah Yusof
Pengarah Institut Teknologi Maju (ITMA), UPM

Merkuri atau raksa ialah logam berat yang hadir secara semulajadi (salah satu mineral yang wujud di bumi). Merkuri ialah logam yang wujud dalam bentuk cecair pada suhu bilik. Merkuri boleh wujud dalam bentuk unsur, organik dan bukan organik.

Merkuri wujud dalam persekitaran terutamanya adalah dari pembakaran bahan api seperti arang batu, petrol, dari industri yang melibatkan merkuri seperti peralatan elektronik, bateri, lampu, termometer, dental filling dan juga dari sektor pertanian yang menggunakan fungicide (bahan kimia untuk membunuh kulat).

Kosmetik

Penggunaan merkuri kini semakin berleluasa di dalam kosmetik. Merkuri bertindak sebagai agen pemutih yang selalu digunakan dalam sabun dan krim. Merkuri dalam bentuk bukan organik bertindak mencegah pembentukan melanin menjadikan tona kulit lebih cerah.

Antara kesan utama merkuri bukan organik yang terkandung dalam pencerahan kulit sabun dan krim adalah kerosakan buah pinggang. Merkuri dalam produk mencerahkan kulit juga boleh menyebabkan ruam kulit, perubahan warna kulit dan parut, serta pengurangan rintangan kulit untuk jangkitan bakteria dan kulat. Kesan lain termasuk keresahan, kemurungan atau psikosis dan neuropati periferal.

Apa yang membuatkan keracunan merkuri dari produk kecantikan begitu menakutkan? Banyak di antara tanda-tanda yang tidak spesifik dan sukar untuk dikenal pasti. Antara simptomnya termasuk keresahan, kemurungan, kesukaran menumpukan perhatian, insomnia, kebas di kaki, dan gegaran (tremor). Menurut USFDA (US Food and Drug Administration), pendedahan kepada merkuri boleh membawa kesan kesihatan yang serius, termasuk kerosakan kepada buah pinggang dan sistem saraf dan ia boleh memberi kesan kepada perkembangan otak kanak-kanak. Lebih buruk lagi, jika produk-produk ini digunakan dari masa ke masa, merkuri di dalamnya boleh perlahan-lahan dilepaskan sebagai wap merkuri di udara, yang boleh mencemarkan keseluruhan isi rumah dan memberi kesan kepada kanak-kanak dan keluarga ahli walaupun mereka tidak pernah menggunakan produk tercemar diri mereka sendiri.

WHO (World Health Organisation) telah mengeluarkan laporan tentang penggunaan merkuri dalam produk pencerah kulit. Laporan itu menyebut terdapat individu yang mengalami kesan-kesan kesihatan seperti yang dinyatakan di atas berikutan pendedahan kepada merkuri melalui penggunaan krim dan sabun pencerah kulit. Satu laporan kes ini menerangkan seorang wanita berusia 34 tahun yang mengalami sindrom nefrotik, satu keadaan yang dimana simptom protein pada tahap yang tinggi dalam air kencing. Tahap merkuri dalam darah dan air kencing beliau kembali normal selepas sebulan dia berhenti menggunakan krim pencerah kulit.

Kajian

Satu kajian menunjukkan sebahagian besar sindrom nefrotik kalangan wanita Afrika menggunakan ammonia merkurik klorida yang mengandungi krim mencerahkan kulit untuk jangka masa antara satu bulan hingga tiga tahun. Merkuri dalam sabun, krim dan produk kosmetik yang lain akhirnya dilepaskan ke dalam air sisa. Merkuri kemudian memasuki alam sekitar, di mana ia menjadi bermetil dan memasuki rantaian makanan sebagai metil merkuri yang sangat toksik ke dalam ikan. Wanita hamil yang memakan ikan yang mengandungi metil merkuri memindahkan merkuri kepada janin mereka, yang boleh mengakibatkan defisit perkembangan neuro di kalangan kanak-kanak.

Peraturan-peraturan yang terlibat dalam penggunaan merkuri dalam kosmetik di peringkat antarabangsa antaranya ialah pengharaman penggunaan merkuri dalam krim dan sabun di Kesatuan Eropah dan beberapa tempat di Afrika. Arahan Kesatuan Eropah menyatakan bahawa merkuri tidak dibenarkan sebagai bahan dalam kosmetik (termasuk sabun, losyen, syampu dan produk pemutihan kulit). USFDA membolehkan sebatian merkuri dalam kosmetik kawasan mata pada kepekatan pada atau di bawah 65 mg/kg. Semua kosmetik yang lain hendaklah mengandungi merkuri pada kepekatan kurang daripada 1 mg/kg. Kehadiran merkuri mestilah sebaiknya dielakkan di bawah GMP (Good Manufacturing Practise).

Kesimpulannya produk yang mengandungi merkuri seperti produk pencerah kulit adalah berbahaya kepada kesihatan dan telah diharamkan di banyak negara. Walau bagaimanapun, terdapat laporan produk tersebut masih lagi disediakan kepada pengguna, dan masih diiklankan di internet. Kesedaran awam perlu dibangkitkan mengenai jenis-jenis produk dan produk tertentu yang mengandungi merkuri dan risiko yang berkaitan dengan pendedahan merkuri.

Catatan:// Artikel ini diterbitkan di laman web ITMA, UPM. MajalahSains mendapat kebenaran penulisnya untuk disiarkan kembali di sini.

1413total visits,3visits today