Oleh –
Syazuani Mohd Shariff & Amira Md. Zaliati (UiTM)
Syazuani Mohd Shariff (Pensyarah Biologi UiTM)
Syazuani Mohd Shariff (Pensyarah Biologi UiTM)
Pepatung adalah salah satu serangga yang banyak terdapat disekeliling kita. Serangga ini dikelaskan didalam ‘Order’ Odonata dan boleh dikelaskan lagi kepada tiga ‘suborder’ yang lebih kecil, iaitu Anisoptera, Zygoptera dan juga Anisozygoptera. Pepatung sudah wujud lebih daripada 300 juta yang lalu berdasarkan kepada fosil yang dijumpai. Yang menariknya mengenai serangga ini, ia mampu untuk terbang kedepan dan juga kebelakang.Ia mudah dikenalpasti berdasarkan daripada bahagian abdomen yang panjang serta mata yang besar. Selain itu, ia juga mempunyai antena yang pendek dan sayap yang kuat dan panjang. Warna pepatung juga mampu menarik perhatian sekaligus menyebabkan ia mudah dikenali.
[Baca – Morfologi Rama-rama]
Lazimnya, serangga mempunyai tiga bahagian badan, iaitu kepala, thoraks dan juga abdomen. Bagi bahagian kepala, ia mampu berputar sehingga 360 darjah dan ini memberi banyak kelebihan dari segi penglihatan. Manakala bagi bahagian thoraks pula, ia boleh dibahagikan kepada dua bahagian iaitu prothoraks dan synthoraks. Yang mana bahagian thoraks ini akan bersambung dengan bahagian abdomen yang bersegmen. Bahagian ini mempunyai 10 segmen yang mana terdapat sistem reproduktif padanya. Contohnya seperti pepatung betina yang menghasilkan struktur pada abdomennya, ini adalah untuk memudahkan ia memasukan telur ke dalam tisu tumbuhan.
Pepatung boleh dijumpai diseluruh dunia dan sebanyak 6500 spesis diseluruh dunia adalah terdiri daripada 600 genera. Bagi kawasan Eropah, sebanyak 90 spesis telah dikenalpasti, diantaranya ialah Anax junius, Platycnemis subdilatata, Pantala flavescens, Trithemis arteriosa and Trithemis kirbyi. Kawasan hutan tropika seperti ditanah tinggi adalah tempat yang sesuai bagi pepatung. Contohnya seperti dari Kenya terus ke Afrika selatan, Afrika Barat dan juga Ethiopia. Kawasan-kawasan ini mempunyai spesis pepatung terancam yang telah dikenalpasti oleh International Union for Conservation of Nature (IUCN). Sebanyak 5680 spesis telah dicatatkan dikawasan tropika khususnya ditanah tinggi.
Tambahan lagi, sebanyak 226 spesis telah direkodkan yang dijumpai di Malaysia dan juga Singapura. Selain itu, satu kajian pada tahun 2001 telah dijalankan dan merekodkan sebanyak 293 spesis pepatung yang boleh dijumpai di negeri Sabah, Sarawak dan juga Brunei. Manakala bancian pada tahun 2004 menyatakan terdapat sebanyak 342 spesis Odonata yang boleh ditemui diMalaysia, yang mana 181 spesis adalah berasal daripada 5 famili. Famili pepatung terbesar yang boleh dijumpai di Semenanjung Malaysia ialah famili Libellulidae. Manakala bagi spesis yang dominan di Malaysia ialah spesis Orchithemis pulcherrim dan Neurothemis fluctuans.