COVID 19: Potensi Rawatan Farmakologi

Oleh: Dr. Syed Alhafiz Syed Hashim
Fakulti Perubatan, Universiti Kebangsaan Malaysia

Dunia digemparkan dengan serangan wabak COVID-19 pada penghujung tahun 2019 yang tiba-tiba muncul di Wuhan, Wilayah Hubei, China.  Sejak itu, wabak yang diakibatkan oleh jangkitan virus SARS-CoV-2 ini terus tersebar ke seluruh pelusuk dunia. Menurut papan pemuka COVID-19 oleh Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO), sehingga tarikh 12 Ogos 2020 terdapat 19,936,210 kes telah dilaporkan dengan kumulatif kematian sebanyak 732,499 kes iaitu 3.67 % kadar kematian bagi setiap kes. Di Malaysia pula, kes kumulatif yang dicatatkan sehingga tarikh 12 Ogos 2020 adalah sebanyak 9,094 kes dengan kadar kematian yang lebih rendah berbanding global iaitu 1.37 %.

Malangnya, sehingga saat ini belum ada bukti konklusif daripada ujian klinikal ‘randomized control trial’ berkenaan rawatan khusus yang boleh digunakan untuk merawat COVID-19. Namun, terdapat beberapa jenis ubatan yang telah diberikan secara ‘off-label’ (ubat yang tidak dilesenkan untuk penggunaan tersebut) kepada pesakit COVID-19 berdasarkan tahap klinikal dan potensi ubatan tersebut dalam membantu proses penyembuhan serta mengurangkan komplikasi jangkitan terhadap pesakit.

Ubat Anti-malaria

Ubat chloroquine dan hydroxychloroquine selalunya digunakan dalam rawatan sakit malaria, sistemic lupus eritematosus dan reumatoid artritis. Ubat ini dikenal pasti berpotensi untuk menghalang virus SARS-CoV-2 masuk ke dalam sel melalui pintu reseptor enzim perubah angiotensin (ACE). Ia juga didapati dapat mengurangkan penghasilan sitokin yang menyebabkan keradangan teruk pada sistem pernafasan pesakit kesan daripada ribut sitokin (cytokine storm). Negara China pada awalnya melaporkan penggunaan chloroquine dalam 100 pesakit memberikan impak positif melalui pemerhatian pada keputusan x-ray dada dan pengurangan kadar komplikasi jangkitan. Namun begitu, pada Jun 2020 Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM) telah mengeluarkan keputusan bagi menghentikan penggunaan ubat ini sejajar dengan keputusan WHO dan Badan Pentadbiran Makanan Dan Dadah (FDA) setelah mendapati ia tidak mengurangkan kadar kematian menerusi ujian klinikal terhadap 500 kes COVID-19.

Ubat Anti-HIV

Lopinavir dan ritonavir adalah ubat yang digunakan dalam rawatan jangkitan virus HIV. Gabungan ubat ini dikesan melalui ujian sel in-vitro berpotensi menghambat proses replikasi coronavirus jenis lain dengan menghalang tindakan enzim 3-kimotripsin-bak protease (3-CLP). Ujian klinikal dalam pesakit Sindrom Pernafasan Akut Teruk (SARS) mendapati gabungan ubat ini berjaya mengurangkan kadar kematian dan kadar intubasi pesakit. Terdapat juga beberapa laporan kes yang diterbitkan mengenai keberkesanan gabungan ubat ini dalam pesakit COVID-19. Walau bagaimanapun, kajian klinikal LOTUS (Lopinavir Trial for Suppression of SAR-CoV-2 in China) mendapati rawatan gabungan ubat ini tidak mempunyai perbezaan berbanding rawatan piawai sedia ada dalam pesakit COVID-19 dewasa tahap sederhana.

Ubat anti-viral

Remdesivir pada awalnya diuji bagi rawatan jangkitan virus Ebola. Malangnya ia hanya mempunyai kesan yang terhad terhadap Ebola. Sebaliknya, Remdesivir menunjukkan potensi yang besar dalam menghambat replikasi virus SARS-COV dan virus MERS-CoV dalam ujian in-vitro sel menjadikan ia calon yang sesuai untuk rawatan COVID-19. Kajian klinikal dalam 1063 pesakit COVID-19 mendapati ubat ini berjaya menyingkatkan tempoh pemulihan dan mengurangkan jangkaan kadar kematian berbanding kumpulan placebo.

Satu lagi anti-viral yang turut dikaji dan digunakan adalah Favipiravir. Ubat ini turut dikesan berpotensi untuk menghalang replikasi virus SARS-COV dan virus MERS-CoV. Kajian klinikal melihat perbandingan antara pesakit COVID-19 yang menerima rawatan gabungan lopinavir, ritonavir dan interferon terhadap pesakit yang menerima gabungan favipiravir dan interferon menunjukkan favipiravir mempunyai kesan yang lebih baik dalam mengurangkan beban virus, komplikasi jangkitan dan kesan samping rawatan.

Ubat Anti-radang

Antara ubat anti-radang yang digunakan adalah ubat jenis steroid iaitu deksametason dan prednisolon. Rasional pemberian ubat ini adalah untuk mengurangkan tahap tindak balas keradangan terutamanya pada sistem pernafasan yang mengakibatkan Sindrom Distress Pernafasan Akut (ARDS). Kajian oleh Universiti Oxford mendapati deksametason pada pesakit COVID-19 yang memerlukan bantuan pernafasan berpotensi mengurangkan kadar kematian. Walau bagaimanapun pengambilan ubat ini tidak membantu dalam mengurangkan gejala COVID-19 dalam pesakit yang tidak memerlukan bantuan pernafasan.

Ubat lain-lain

Selain daripada ubat yang dinyatakan di atas, terdapat juga ubatan lain yang turut digunakan seperti  ribavarin iaitu anti-viral untuk merawat jangkitan virus hepatitis C, ubat modulasi immuno seperti tocilizumab dan juga terapi immunoglobulin.

Kesimpulan

Perlu diingatkan bahawa tidak semua pesakit COVID-19 memerlukan rawatan ubatan yang khusus. Kebanyakan pesakit hanya memerlukan pemerhatian dan rawatan sokongan sahaja. Oleh kerana belum ada bukti konklusif untuk ubatan bagi jangkitan virus SARS-CoV-2, kaedah terbaik adalah dengan melindungi diri dari risiko terdedah kepada bahaya jangkitan seperti yang disarankan oleh Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM).

Penulis adalah Pensyarah di Jabatan Farmakologi, Fakulti Perubatan, Universiti Kebangsaan Malaysia.

Kredit Foto : news.cgtn