Oleh : Nurul Izzatie Binti Mohd Zulkifli
Jabatan Pengajian Sains dan Teknologi
Fakulti Sains Universiti Malaya
Pada era globalisasi ini, penggunaan peranti elektrik dan elektronik seperti telefon pintar, komputer dan barang perkakasan rumah semakin meningkat selari dengan kemajuaan teknologi. Fenomena ini menyebabkan sisa elektronik yang dihasilkan juga meningkat. Namun demikian, tidak dapat dinafikan bahawa peranti elektrik dan elektronik menjadi satu keperluan dalam urusan seharian kita.
Persoalannya, sedarkah anda bahawa peranti elektrik dan elektronik dapat dikitar semula selepas tamat jangka hayat pengunaannya? Hal ini kerana peranti elektrik dan elektronik mempunyai logam yang sangat bernilai yang boleh digunakan semula sekali gus dapat menyelamatkan sumber bumi. Sebagai contoh, emas dan tembaga boleh didapati di dalam processor komputer manakala aluminium boleh didapati di dalam barang perkakasan rumah seperti peti sejuk. Oleh itu, amatlah rugi jika ianya tidak di kitar semula.
Terdapat beberapa isu yang disebabkan oleh teknologi seperti pencemaran tanah dan pencemaran air. Sisa elektronik akan mengeluarkan logam berat ke tanah dan air apabila tidak dilupuskan atau dikitar semula dengan cara yang betul. Tambahan pula, sisa elektronik bukan sahaja menimbulkan ancaman kepada alam sekitar tetapi juga ancaman kepada kesihatan dan keselamatan manusia. Ini berikutan bahawa sisa elektronik mengandungi bahan berbahaya yang memberi kesan kepada kesihatan manusia dan alam sekitar.
Di Malaysia, pengurusan sisa elektronik telah diperkenalkan sejak tahun 2005 di bawah bidang kuasa Jabatan Alam Sekitar. Menurut Eksekutif Operasi Recycling & Waste Treatment Technology, DRB-Hicom Environmental Services SDN BHD atau lebih dikenali sebagai DHES, iaitu Encik Mohd Farid Wajdi berkata pihaknya telah bekerjasama dengan Alam Flora SDN BHD dengan mengadakan program 3R On Wheels baru-baru ini. Menurut beliau, pengguna boleh menikmati insentif tunai dan mata ganjaran Petronas Mesra dengan menjual sisa elektronik dan barangan kitar semula yang lain seperti seperti surat khabar lama, majalah dan tin. Selain itu, terdapat beberapa Buy Back Centre yang telah ditubuhkan di Putrajaya, Cyberjaya, dan Kuala Lumpur bagi memudahkan masyarakat melakukan aktiviti kitar semula. Namun demikian, mengikut pandangan beliau, masih lagi terdapat masyarakat yang kurang prihatin terhadap alam sekitar dengan membuang sisa elektronik di belakang rumah, sungai dan sebagainya.
Di samping itu, satu kajian yang diterbitkan di dalam jurnal Geografi mendapati bahawa masyarakat lebih memilih untuk melupuskan peralatan elektronik terpakai bersama dengan sampah domestik. Menurut kajian itu, sebanyak 28% televisyen, 13% komputer, 15% komputer riba, 27% telefon bimbit, 25% mesin basuh, 17% ketuhar dan 15% penyaman udara telah dibuang ke dalam tong sampah. Senario ini menunjukkan bahawa masyarakat kita masih lagi cetek ilmu mengenai sisa elektronik.
Isu ini tidak seharusnya dibiarkan menjadi barah. Kesimpulannya, kesedaran terhadap kitar semula sisa elektronik perlu dititik beratkan dan diterapkan di dalam sanubari terutama berkaitan dengan alam sekitar. Di samping itu, pelbagai pemantauan dan inisiatif yang telah dilakukan oleh pihak berwajib dapat sedikit sebanyak membendung masalah ini daripada terus meranapkan alam sekitar. Sehubungan dengan itu, semua pihak perlu menggembleng tenaga dan usaha dalam menangani kemelut ini, seperti peribahasa melayu, “bagai aur dengan tebing” demi menjaga kelestarian alam agar dapat dinikmati bersama dengan generasi akan datang. Oleh itu, jom kitar semula sisa elektronik.
Rujukan
Mapa, T., George, F., Eva Sunsearry Binti Potirik, M. S. A. D. E., & Sebi Anak Dinggai, M.
(2018). Pengurusan Sisa Elektrik dan Elektronik dalam Kalangan Isi Rumah Kajian Kes Wilayah Persekutuan Labuan. Jurnal Geografi. 6(2), 57-66.
Mohd Farid Wajdi. (2019, Mac 18). Challenges in E-waste Recycling Practice. (Temubual)
Kredit Foto:
Nationalgeographic
Floodbrotherdisposal
Statista
Weforum
Osu.edu
