Oleh : Dr Safura Anita Binti Baharin
Pakar Pergigian, Fakulti Pergigian UKM
Anda tentu pernah mendengar atau melalui pengalaman radiograf diambil di bahagian tubuh anda seperti di bahagian dada atau tulang. Namun begitu, pernahkah anda mengalami situasi doktor gigi anda meminta untuk mengambil X-ray / radiograf gigi anda sebelum rawatan diberikan? Adakah anda pernah menerima sebarang penerangan mengenai keperluan radiograf sebelum atau semasa rawatan pergigian diberikan?
Pengambilan radiograf semasa rawatan pergigian bukanlah perkara yang baru. Radiograf pergigian diperlukan bagi membolehkan perawat menganalisa struktur tulang dan gigi yang tidak dapat dilihat dengan mata kasar. Akar gigi terletak di dalam tulang rahang dan dilindungi oleh lapisan tisu lembut yang dipanggil gusi. Oleh itu, adalah mustahil bagi seorang doktor gigi untuk melihat apa yang berlaku di dalam akar gigi atau sekitar tulang rahang anda tanpa bantuan radiograf.
Apakah radiograf pergigian?
Radiograf pergigian adalah radiograf yang tertumpu di bahagian mulut dan gigi sahaja. Radiograf ini diperlukan semasa pemeriksaan sebelum rawatan pergigian diberikan. Ianya melibatkan dos radiasi yang sangat kecil [0.005mSV = 1 hari radiasi sekitaran atau sangat kecil berbanding X-ray pada bahagian dada (0.1mSV = 10 hari radiasi)] dan tidak memudaratkan kepada pesakit. [Gambar 1]
Bilakah radiograf pergigian diperlukan?
Pemeriksaan radiograf diperlukan untuk membantu perawat mengenalpasti punca dan perluasan penyakit berkaitan gigi dan mulut seperti sakit gigi, gigi berlubang, pembengkakan gusi atau sebelum cabutan gigi dilakukan [Gambar 2 dan 3]. Ianya juga diperlukan dalam pemeriksaan awal bagi rawatan lain seperti keperluan pendakap gigi dan implan pergigian. Kecederaan atau trauma yang melibatkan bahagian mulut dan rahang juga memerlukan pemeriksaan radiograf pergigian dilakukan.
Jenis-jenis radiograf : intra oral (dalam mulut) dan ekstra oral (luar mulut)
Terdapat 2 jenis radiograf yang lazim diambil iaitu radiograf intraoral (dalam mulut) dan ekstraoral (luar mulut). Radiograf intraoral adalah lebih kecil di mana filem x-ray di letakkan di dalam mulut pesakit [gambar 4]. Radiograf ini bertujuan untuk memeriksa keseluruhan struktur gigi yang berkaitan serta tulang disekelilingnya. Terdapat 2 jenis radiograf intraoral iaitu radiograf periapikal dan radiograf bitewing. [gambar 5 dan 6]. Manakala bagi radiograf ekstraoral pula, filem x-ray lebih besar dan diletakkan di luar mulut. Ianya diambil untuk melihat keseluruhan rahang atas dan bawah dan imej yang dihasilkan lebih menyeluruh serta merangkumi ruang mulut yang lebih besar. Radiograf ini jarang diperlukan dan diambil untuk kes-kes rawatan tertentu sahaja.
Apakah yang boleh dilihat daripada radiograf tersebut?
Antara maklumat yang boleh diperolehi daripada radiograf intraoral adalah pemeriksaan struktur gigi bermula dari bahagian korona hingga ke akar, tulang disekitarnya juga gigi yang bersebelahan. Daripada pemeriksaan ini, sebarang jangkitan atau kerosakan pada struktur gigi, kedudukan gigi di dalam rahang, jangkitan tulang serta kualiti tampalan gigi dapat dikenalpasti.
Rawatan pergigian yang memerlukan radiograf
Berikut disenaraikan jenis rawatan pergigian yang memerlukan radiograf sebelum, semasa atau selepas rawatan diberikan.
• Pemeriksaan rutin penggigian
• Pemeriksaan untuk diagnosa penyakit penggigian
• Rawatan tampalan gigi
• Rawatan kanal akar
• Cabutan gigi – cabutan biasa atau gigi terimpak (pembedahan minor); cabutan gigi geraham bongsu (pembedahan minor)
• Rawatan implan
• Rawatan penyakit gusi yang ekstensif
• Rawatan pendakap gigi
• Kes trauma melibatkan mulut dan gigi
• Pemeriksaan rawatan susulan
• Pembuatan gigi palsu
Rujukan
1. Mejare, I. (2005). Bitewing examination to detect caries in children and adolescents – when and how often? Dental Update, 32: 588 – 597.
2. Chauhan, V., & Wilkins, R.C, (2017). A comprehensive review of the literature on the biological effects from dental x-ray exposures. International Journal of Radiation Biology, 95[2]: 107- 119.
3. Fogarty, W.P., Drummond, B.K., & Brosnan, M.G. (2015). The use of radiography in the diagnosis of oral conditions in children and adolescents. New Zealand Dental Journal, 111[4]: 144-150.
Kredit Foto : SmileConnections
