Pencairan Ais Di Antartika : Caknakah Kita?

Oleh: Muhammad Hafeez Jeofry
Fakulti Sains dan Sekitaran Marin, Universiti Malaysia Terengganu

Peningkatan suhu bumi ketika ini secara langsung meningkatkan suhu air lautan. Proses ini turut memberi kesan kepada kawasan kutub utara dan selatan melalui peredaran arus lautan yang panas dari kawasan khatulistiwa yang menerima kelimpahan cahaya matahari yang tinggi. Air lautan yang panas bertembung secara langsung dengan lapisan bawah ais apabila tiba di kawasan kutub. Ini mengakibatkan lapisan bawah ais terdedah kepada kecairan.

Oleh sebab itu, kebimbangan terhadap kestabilan lapisan ais di kutub telah menjadi salah satu topik yang hangat dibincangkan seiring dengan isu pemanasan global. Kajian mengenai kestabilan lapisan ais di Antartika lebih tertumpu kepada penilaian lapisan dalaman ais berbanding apa yang mampu kita lihat dari permukaan kutub.

Antartika terbahagi kepada dua bahagian utama, iaitu Antartika Timur dan Antartika Barat. Namun, tumpuan lebih banyak diberikan kepada Lembaran Ais di Antartika Barat walaupun saiznya lebih kecil, kawasan barat ini dianggap jauh lebih tidak stabil berbanding dengan rakannya di sebelah timur, kerana lapisan ais di kawasan ini berada di bawah paras laut yang mana ianya terdedah kepada suhu lautan yang lebih panas berbanding dengan permukaan.

Lembaran ais di Antartika Barat mempunyai isi padu lebih kurang 2.2 juta km³ ais iaitu bersama kira-kira 10 kali ganda isipadu Gunung Everest. Sekiranya jasad ais ini mencair, ia berpotensi menyumbang diantara 3.3 hingga 5.0 meter kenaikan permukaan lautan dunia. Seterusnya, kenaikan paras laut membawa ancaman kepada sosio-ekonomi ratusan juta komuniti pesisir pantai di seluruh dunia, khususnya di Asia Tenggara.

Analoginya disini adalah sama seperti tab mandi, sekiranya paip air dihidupkan di satu sisi, air tambahan tersebut akan memenuhi ruang, menyebabkan paras air meningkat di setiap arah dan kawasan di dalam tab mandi tersebut. Begitu juga lautan pada dasarnya adalah sebuah tab mandi yang besar bahkan mempunyai dua sumber air utamanya iaitu pencairan lapisan ais di Antartika (hemisafera selatan) dan Greenland (hemisfera utara).

Walaupun benua Antartika secara fizikalnya terletak hampir kira-kira 10,000 km dari Malaysia, namun pencairan ais di kutub selatan ini berpotensi untuk menimbulkan ancaman yang besar kepada negara. Malaysia merupakan sebuah negara maritim yang dikelilingi oleh lautan dengan jajaran pantai sejauh 4,800 km. Dalam masa yan sama umum turut mengetahui aktiviti pembangunan di sepanjang pesisir pantai amat rancak dijalankan di negara ini seperti penambakan kawasan laut, perlombongan pasir laut, pendalaman dan pelebaran muara sungai, tebus guna paya bakau, penternakan ikan dan pelbagai lagi.

Secara nyata kita mengakui bahawa pencairan ais di Antartika yang sedang berlaku ini tidaklah boleh dirasai dan dilihat dengan jelas oleh kita di Malaysia, namun percayalah proses pencairan lapisan ais ini sedang aktif dan tidak menunggu kita. Sekiranya isu perubahan cuaca dan pemanasan global berterusan, impak kenaikan paras laut disebabkan oleh pencairan ais akan menjadi masalah serius kepada Malaysia pada akhir abad ke-21 ini.

Sama-sama kita berusaha untuk menghentikan pemanasan global kerana berjuta penduduk Malaysia akan terkesan dengan kenaikan paras lautan. Banyak bandar akan tenggelam. Ramai orang terpaksa berpindah. Projek fasiliti pesisiran pantai akan dibazirkan. Tanah perladangan dibanjiri air laut. Krisis kekurangan makanan akan menghambat kita.

Nota: Penulis merupakan pensyarah kanan Program Sarjana Muda Sains (Geologi Marin) di Universiti Malaysia Terengganu dan terlibat aktif dengan kumpulan penyelidikan Antartika.  Penulis  boleh dihubungi melalui email: hafeez.jeofry@umt.edu.my