Pengasingan & Pengecaman Bakteria Dalam Perut Cecadu Pisang

Oleh : Dr Jayaraj Vijaya Kumaran
Fakulti Sains Bumi, Universiti Malaysia Kelantan

Berikut merupakan ringkasan jurnal penulis sendiri bersama pelajar-pelajarnya bertajuk ‘Isolation and identification of gastrointestinal microbiota from the short-nosed fruit bat Cynopterus brachyotis brachyotis’ yang diterbitkan dalam Jurnal Microbiological Research.

Mikrobiota adalah kepelbagaian mikrob yang wujud di alam semulajadi. Ilmu dalam bidang ini menyumbang kepada pemahaman manusia tentang ekologi mikrob dan perumah, evolusi pemakanan yang khusus dan juga keadaan kesihatan sesuatu organisma. Namun begitu, penyelidikan tentang mikrobiota kelawar kurang, walaupun maklumat ini penting untuk memahami kepentingan sumbangan ekologi kumpulan mamalia kedua terbesar ini kepada ekosistem. Antara semua spesies kelawar yang dikenali, Cecadu Pisang Cynopterus brachyotis brachyotis penting kerana ia mampu beradaptasi kepada kawasan penempatan manusia dan menyumbang kepada pelbagai perkhidmatan ekologi. Maka kajian ini dijalankan untuk mengetahui kepelbagaian bakteria yang wujud dalam gastrousus mamalia ini.

Pengecaman bakteria yang diasingkan daripada Cecadu Pisang dibuat menggunakan kaedah ujian biokimia dan analisis jujukan gen 16S RNA. Ujian biokimia digunakan dalam proses pengecaman untuk mengetahui tindakbalas biokimia yang terhasil apabila bakteria ini didedahkan kepada bahan kimia tertentu. Ujian biokimia ini spesifik dan mampu mengecam bakteria sehingga sekurang-kurangnya aras genus. Manakala analisis jujukan gen 16S RNA digunakan untuk menyelesaikan masalah spesies yang tidak dapat dikenali melalui ujian biokimia. Ia juga dapat digunakan untuk membezakan kumpulan bakteria yang mempunyai rangkaian filogenetik (salahsilah genetik) yang unik.

Hasil kajian ini berjaya mengecam 16 spesies bakteria daripada 8 genus (Bacillus, Enterobacter, Enterococcus, Escherichia, Klebsiella, Pantoea, Pseudomonas dan Serratia) dalam perut dan juga usus Cecadu Pisang (Rajah 1). Kebanyakan bakteria yang ditemui adalah daripada Famili Enterobacteriaceae yang pernah dilaporkan sebagai patogen kepada haiwan liar dan manusia. Selain daripada itu, didapati Enterobacter mempunyai kepelbagaian genomik yang tinggi menyebabkan spesies bakteria ini sukar dibezakan di peringkat spesies (Rajah 2). Genus Enterobacter, Pseudomonas, Serratia dan Klebsiella pula pernah diasingkan daripada kelawar Cynopterus lain. Genus Bacilus yang diasingkan dalam kajian ini adalah bakteria yang lazimnya dijumpai dalam tanah tetapi mungkin memasuki sistem gastrousus kelawar tersebut melalui daun yang dimakan oleh kelawar tersebut.

Kesimpulannya, kajian ini berjaya mengecam 10 spesies bakteria daripada Cecadu Pisang dan maklumat ini penting kerana potensi kelawar ini sebagai pembawa penyakit bakteria  terutamanya zoonotik. Adalah disyorkan bahawa kajian ini diperkembangkan menggunakan teknologi penjujukan generasi seterusnya kerana ia dapat menjana data yang banyak untuk mencirikan mikrobiota kelawar tersebut.

Dr Jayaraj Vijaya Kumaran adalah pensyarah kanan Fakulti Sains Bumi, Universiti Malaysia Kelantan dan juga ahli bersekutu Akademi Sains Malaysia. Beliau juga merupakan editor bersekutu MajalahSains dan Journal of Sustainability Science and Management (DIindeks oleh WoS dan SCOPUS).

Kredit Foto : wikipedia