Memahami Takrifan Keluarga Sistem Suria

Oleh: Hafiz Saadon

http://astronomi-semesta.blogspot.com

Pada 24 Ogos tahun 2006, masyarakat dunia telah dikejutkan akan penyingkiran Pluto daripada keluarga planet dalam Sistem Suria kita. Ini berikutan dengan pindaan takrifan yang dilakukan di bawah Resolusi 5A bagi Perhimpunan Am yang ke-26 dengan menyatakan bahawa “planet dan jasad yang lain, selain satelit, dalam Sistem Suria kita akan ditakrifkan kepada tiga kategori yang berbeza dengan cara yang berikut:

(1)  Sebuah “planet” merupakan satu jasad samawi yang: <a> Mengelilingi Matahari <b> Mempunyai jisim yang mencukupi untuk membentuk gravitinya sendiri bagi mengatasi daya jasad tegar supaya ia  dianggap membentuk keseimbangan hidrostatik (hampir bulat) <c> Telah mengosongkan kawasan sekelilingnya di sekitar orbit (selain

satelitnya).

(2) Sebuah “planet kerdil” merupakan satu jasad samawi yang <a> Mengelilingi Matahari <b> Mempunyai jisim yang mencukupi untuk membentuk gravitinya sendiri bagi mengatasi daya jasad tegar supaya ia dianggap membentuk keseimbangan hidrostatik (hampir bulat) <c> Telah mengosongkan kawasan sekelilingnya di sekitar orbit (selain satelitnya) <d> Bukan sebuah satelit (tidak mengelilingi jasad lain dalam Sistem Suria selain Matahari).

(3) Semua jasad lain, selain satelit, yang mengelilingi Matahari akan dirujuk secara keseluruhannya sebagai “Jasad Sistem Suria Kecil”. Maka, mulai saat itu, keluarga planet hanya tinggal 8 sahaja iaitu Utarid, Zuhrah, Bumi, Marikh, Musytari, Zuhal, Uranus dan Neptun. Manakala Pluto telah menyertai Ceres dan Eris sebagai golongan planet kerdil. Berikutan itu, pada 14 Julai 2008, Kesatuan Astronomi Antarabangsa (IAU) telah mengisytiharkan bahawa objek di bahagian luar Sistem Suria iaitu 2005 FY9 adalah planet kerdil dan namanya telah sebagai Make-make yang berasal dari nama dewa kemanusiaan Polynesia. Kemudian, pada 17 September 2008, IAU sekali lagi mengumumkan bahawa objek trans-Neptun iaitu 2003 El61 telah diterima sebagai planet kerdil dan namanya, Haumea, sempena nama dewi kesuburan Hawaii, telah diterima pakai bersama dua satelitnya, Hi'aka (dewi penaung Hawaii) dan Namaka (dewi laut Hawaii).

Catatan:// Artikel ini ditulis oleh saudara Hafiz Saadon yang merupakan seorang Graduan Fizik Gunaan Universiti Malaya, yang kini bertugas sebagai Pembantu Penyelidik di Makmal Fizik Angkasa, Jabatan Fizik UM.