Oleh: Lukhman Abdul Taib
Pelajar Sarjana Sains (Teoritikal dan Perkomputeran)
Universiti Islam Antarabangsa
Robert Langlands, profesor emeritus di Institute of Advanced Study, telah dinobatkan oleh Akademi Sains dan Persuratan Norway sebagai pemenang Hadiah Abel bagi tahun 2018 di atas “program berwawasannya (iaitu Program Langlands-pen.) yang menghubungkan teori perwakilan dengan teori nombor”.
Hadiah Abel, yang turut diberi jolokan “Hadiah Nobel bagi matematik”, merupakan sebuah anugerah bertaraf antarabangsa sebagai tanda penghargaan ke atas hasil kerja saintifik yang menonjol di dalam bidang matematik, bersama dengan hadiah wang sejumlah $800 000. Hadiah tersebut akan dianugerakan oleh Raja Harold V kepada Robert Langlands di dalam sebuah majlis penganugerahan pada 22hb Mei di Oslo. Semenjak Hadiah Abel dianugerahkan buat pertama kalinya pada tahun 2003, seramai 19 orang pemenang telah diumumkan, dan 17 orang dari mereka merupakan ahli Institute of Advanced Science.
Program Langlands, yang merupakan sebuah set konjektur yang saling berkait rapat, mempunyai pengaruh yang mendalam merentasi sejumlah besar cabang matematik dan fizik teori. Program ini bertitik tolak dari surat yang diutuskan Langlands kepada André Weil pada tahun 1960, di mana ketika itu Weil cuba mengusulkan sebuah teori penyatuan yang menghubungkan konsep-konsep di dalam nombor teori dengan geometri beraljabar dan teori bentuk automorfik yang kelihatan sama sekali tidak ada perkaitan. Salinan surat yang bertaip telah dibuat di atas permintaan Weil dan tersebar secara meluas dalam kalangan komuniti matematik pada penghujung 1960-an dan permulaan 1970-an.
Sejak lebih empat dekad yang lalu, ahli-ahli matematik telah berusaha untuk membuktikan konjektur-konjektur di dalam Program Langlands dan konjektur-konjektur lain yang berkaitan dengannya. Dalam masa yang sama, perkaitan jenis-Langlands telah dimanfaatkan untuk menyelesaikan masalah-masalah yang kelihatan tidak dapat diselesaikan, antara yang paling masyhur ialah pembuktian Andrew Wiles ke atas Teorem Terakhir Fermat. Pembuktian tersebut menggunakan hasil dari ramalan Langlands mengenai hubungan di antara teori nombor dan analisis.
Idea-idea Langlands yang mendalam di dalam teori nombor dan teori perwakilan di antaranya ialah perumusan prinsip-prinsip umum berkenaan bentuk automorfik teori nombor beraljabar, pengenalan kelas umum fungsi-L, pembentukan teori umum siri Eisenstein, pengenalan kepada teknik-teknik dalam menyelesaian kes-kes tertentu konjektur Artin, pengenalan kepada endoskopi, dan pembangunan kaedah-kaedah dalam menghubungkan fungsi zeta keanekaan Shimura dengan fungsi-L automorfik.
Robert Langlands dilahirkan di British Columbia pada tahun 1936 dan membesar di sebuah bandar kecil di Kanada di mana ayahnya memiliki kedai bekalan pembinaan. Beliau menyambung pelajarannya di Universiti British Columbia pada umur 16 tahun, di mana minat beliau di dalam matematik dipupuk khususnya di dalam pengiraan beraljabar. Setelah memperoleh ijazah Sarjana Muda dan Sarjana dari Universiti British Columbia, Langlands memperoleh PhD dari Universiti Yale pada tahun 1960. Beliau menggalas tanggungjawab mengajar di Universiti Princeton dan Universiti Yale, menjadi salah seorang Ahli di Institute of Advanced Study di bawah Sekolah Matematik, dan kemudiannya dilantik sebagai ahli Fakulti Institut pada 1972.
Robert Langlands telah menerima beberapa anugerah dan penghargaan sebelum Hadiah Abel, antaranya Hadiah Wolf pada tahun 1996 (di mana beliau berkongsi hadiah tersebut dengan Andrew Wiles), Hadiah Steele pada 2005, Hadiah Jeffery-Williams pada 1980, Anugerah NAS di Dalam Matematik pada 1988, dan Hadiah Neffers di Dalam Matematik pada 2007 (bersama Richard Taylor). Beliau telah dipilih menjadi Felo Persatuan Diraja London (Fellow of the Royal Society) pada tahun 1981 dan felo Persatuan Matematik Amerika pada 2012. Langlands juga telah menerima ijazah kedoktoran kehormat (honoris causa) dari Universiti Laval, Kanada pada tahun 2003.
Sumber:
http://www.abelprize.no/nyheter/vis.html?tid=73025
https://www.ias.edu/news/press-releases/2018/abel
https://www.quantamagazine.org/robert-langlands-mathematical-visionary-wins-the-abel-prize-20180320/
https://en.wikipedia.org/wiki/Robert_Langlands
